POWRÓT POSŁA - STRESZCZENIE SZCZEGÓŁOWE - STRESZCZAJ SIĘ Z NAUKĄ

AKT I

SCENA 1

                Pokojowa Agata i lokaj Jakub nakrywają do stołu. Opowiadają o wyjątkowej gadatliwości Starosty oraz Starościny podczas ostatniej kolacji. Wspominają, także zmarłą żonę Starosty, która znacznie różniła się od obecnej. Była uosobieniem dobra oraz bardzo dobrą gospodynią, co znalazło odzwierciedlenie w jej córce Teresie. Poznajemy sylwetkę kobieciarza Szarmanckiego, który zaczepia każdą kobietę, włącznie z pokojową Agatą. Kilka razy próbował ją pocałować, co nie przeszkadza mu starać się o rękę Teresy. Agata mimo tego, iż wcześniej jej osobą wykazywał zainteresowanie bogaty Podstarości, wyznaje swą miłość Jakubowi. Oboje zgadzają się, że będą ze sobą szczęśliwi.

SCENA 2

                Podczas herbaty Starosta zanudza Podkomorzynę mówiąc o polityce. Twierdzi, iż najlepiej dla Polski będzie, gdy nie będzie brać czynnego udziału w wojnie i zawrze sojusz z dalekim krajem takim jak: Hiszpania, Portugalia, czy Ameryka. Podkomorzy otrzymuje list od syna, Walerego, posła na sejm. Pisze, iż niebawem wraca do domu. Jego radość przerywa Starosta Gadulski narzekając na zmiany dokonane w kraju. Uważa, że nadal powinno istnieć Liberum Veto, nie popiera wprowadzenia Praw Człowieka, chce, aby kadencja sejmu trwała kilka tygodni, a nie dwa lata. Podkomorzy ma zupełnie inne spojrzenie na politykę. Nie kieruje się względami jednostki i myślą o jak najszybszym wzbogaceniu się, lecz patrzy na interes całego narodu. Wykazuje korzyści płynące z reformowania kraju. Starosta, widząc jakie różnice poglądów są między nimi, stwierdza, że ślubu Teresy z Walerym nie będzie.

SCENA 3

                Starościna przysyła bilecik, w którym pisze po francusku, że nie przyjdzie na śniadanie, gdyż boli ją głowa. Podkomorzy wykazuje swoją dezaprobatę w stosunku do sposobu edukowania kobiet. Uważa, że niedopuszczalnym jest to, że dużo osób lepiej mówi po francusku, niż po polsku. Według Podkomorzego zbyt wiele wagi przywiązuje się modzie, zapominając o nauce historii Polski. Krytykuje ludzi zafascynowanych innymi krajami. Starosta znów nie zgadza się ze swoim rozmówcą i zdradza, że ożenił się ze Starościną dla pieniędzy.

SCENA 4

                Do pokoju wchodzi Teresa. Podkomorzy, pod którego dachem wychowuje się dziewczyna, stwierdza, iś kocha ją jak własną córkę. Starosta zdradza, że wolałby mieć syna, gdyż w razie zawarcia małżeństwa nie musiałby wnosić posagu. Ponadto syn mógłby na niego pracować. Jak widać Starosta po raz kolejny kieruje się wyłącznie pieniędzmi.

SCENA 5

                Teresa zostaje sama. Jest szczęśliwa, iż niedługo ujrzy swego ukochanego Walerego. Zamierza go poślubić.

SCENA 6

                Dochodzi do rozmowy Szarmanckiego z Teresą. Kobieciarz chwali się swoim frakiem, opowiada o swych częstych wyjazdach do Warszawy i Anglii. Wykazuje swą próżność. Próbuje namówić Teresę na ślub, jednak jako argumentów używa swego majątku, częstych wyjazdów, wizyt w drogich sklepach, co niespecjalnie interesuje Teresę.

SCENA 7

                Szarmancki uważa, że Teresa tylko pozornie nie zgadza się na małżeństwo, a w rzeczywistości szaleje za nim, gdyż jest bardzo dobrą partią. Niestety jest w błędzie.

SCENA 8

                Walery wraca do domu. Wszyscy wychodzą przed dom , aby go przywitać. Starosta uważa, iż to nie przystoi, aby wychodzić po syna.

SCENA 9

                Wszyscy serdecznie witają Walerego. Ojciec jest dumny z tego, że jego syn jest posłem. Starosta wykazuje umiarkowaną radość, daje do zrozumienia, że czeka na wiele rozmów na tematy polityczne. Walery nie zastaje żadnego ze swych braci, gdyż najmłodszy poszedł do wojska, a średni zasiada w cywilnej komisji.

AKT II

SCENA 1

                Teresa w duchu zastanawia się dlaczego Walery jeszcze do niej nie podszedł. Była mu przecież wierna przez cały czas.

SCENA 2

                Młodzi wyznają sobie dozgonną miłość. Uczucie, które trwa od dzieciństwa ani trochę nie ustało. Teresa skarży się ukochanemu, że ojciec i macocha chcą wydać ją za Szarmanckiego. Walery jest gotów zrezygnować z posagu i wszelkich pieniędzy dla swej ukochanej. Dziewczyna przed wyjściem na spotkanie ze Starościną, wręcza Waleremu własnoręcznie po kryjomu uszyty pas, jako dowód miłości.

SCENA 3

                Walery ogląda pas. W oddali słychać kroki Szarmanckiego.

SCENA 4

                Szarmancki uściskuje Walerego. Zaczyna przechwalać się swoimi wyjazdami oraz ucztami, na których bywał. Dziwi się, że na żadnej z nich nie spotkał wcześniej Walerego. Odwiedzał także inne kraje, jak Paryż, czy Anglia. Obchodziła go jednak tylko zabawa,  moda i kobiety. Gdy w Paryżu zaczęły się walki, natychmiast wyjechał do innego kraju. Nie interesowały go sprawy państwa, nudzi go siedzenie w sejmie i naprawianie państwa. Waleremu natomiast nie podoba się taki styl życia, on ma inne zasady. Nie imponują mu opowieści o kobietach, które kochały się w Szarmanckim. On ma swą jedną, jedyną.

SCENA 5

                Kozak na polecenie Szarmanckiego przynosi pełno pierścionków i zdjęć, będących pamiątkami po byłych kobietach. Kobieciarz opowiada o swych podbojach oraz, że większości kobiet nawet nie kochał. Walery poucza Szarmanckiego, że to złe zachowanie, gdyż nie wolno krzywdzić i zwodzić tak kruchych istot. W odpowiedzi Szarmancki pokazuje Waleremu portret Teresy. Ten nie może uwierzyć, że ona mogła być z takim kobieciarzem. Szarmancki jednak uparcie twierdzi, że Teresa go zdradza.

SCENA 6

                Wchodzi Starościna rozzłoszczona, że została obudzona.

SCENA 7

                Szarmancki próbuje wkupić się w łaski Starościny. Twierdzi, że Walery nie potrafi kochać, gdyż źle pojmuje to uczucie. Starościna opowiada historię swej pierwszej miłości, jak to kochała się w Szambelanie, wbrew swoim rodzicom. Mówi, że zawsze kieruje się w swym życiu miłością. Daje Szarmanckiemu do przeczytania kartkę, na której znajduje się „Elegia na śmierć Szambelana”. Dowiadujemy się z niej, że ukochany zmarł w wypadku, wypadając z powozu. Starościna długo rozpaczała, rozważała nawet wstąpienie do zakonu, jednak nie pozwolili na to rodzice. Szarmancki wykorzystując okazję zapewnia, że to właśnie jego kocha Teresa, a z Walerym będzie się tylko nudzić. Tym też zyskuje sobie przychylność Starościny.

SCENA 8

                Starościna jest szczęśliwa, że chociaż Teresie uda się wyjść za kogoś z miłości, co jej nie było dane za młodu. Pogrążając się w rozpaczy, czyta „Myśli nocne” Junga.

SCENA 9

                Starosta zastaje swą żonę płaczącą. Radzi jej, aby nie czytała takich książek, ponieważ przez nie wpada w zły nastrój. Ona natomiast odpiera, że jeśli mu się nie podoba to mogą się rozwieść. Starosta po szybkiej kalkulacji zauważa, że mu się to nie opłaca, gdyż żona wzięłaby połowę majątku. Natychmiast obraca wszystko w żart. Gadulska informuje męża o zamiarach Szarmanckiego i prosi, aby nie robił mu przeszkód na drodze do związku z Teresą. Według niej młodziana nie interesuje posag, ku uciesze Starosty. Starościna udaje omdlenie, dzięki czemu udaje się jej przekonać męża do zrobienia kaskady w miejscu dawnej dochodowej karczmy Żyda i młyna.

AKT III

SCENA 1

                Teresa rozmawia z Agatą. Dowiaduje się, iż Szarmancki zatrudnił niemieckiego malarza, aby namalował ją z ukrycia. Ponieważ malarz nie otrzymał zapłaty, rozpowiedział wszystkim w mieście o zajściu. W ten sposób wyjaśniła się zagadka portretu Teresy oraz powodów zazdrości Walerego.

SCENA 2

                Walery jest zły na siebie, że dał wiarę tak obrzydliwemu podstępowi i postanawia porozmawiać z ukochaną.

SCENA 3

                Walery przeprasza swą ukochaną za to, że w nią zwątpił. Ukochana od arzu wybacza mu. Teraz na ich drodze do szczęścia stoją tylko Gadulski i jego żona. Walery zobowiązuje się udać do nich w celu przekonania ich do powierzenia mu ręki córki.

SCENA 4

                Młodzi proszą Podkomorzynę, aby pomogła im przekonać Starostów do zmiany zdania. Ponieważ zawsze przychylnie patrzyła jak ich związek rozwijał się latami, postanawia wstawić się za Walerym u Starościny.

SCENA 5

                Podkomorzy rozmawia ze Starostą o wolnej elekcji. Ten pierwszy jednak cały czas próbuje skierować rozmowę na sprawy domowe i przekonać rozmówcę do powierzenia córki Waleremu. Okazuje się, że dawniej istniała pomiędzy nimi umowa, że Walery ożeni się z Teresą. Gadulski jednak uważa, że były to stare czasy, a umowy nie ma na piśmie. Teraz Podkomorzy ma mniejszy majątek, a gdy jego synowie wrócą to majątek podzieli się na trzy części, co nie będzie wystarczające. Walery oświadcza, że jest gotów zrezygnować z całęgo majątku dla Teresy. Gadulski jednak wydaje się nieprzejednany. Nie chce mieć zięcia, który nie zgadza się z nim niemal w żadnym aspekcie.

SCENA 6

                Starościna, wchodząca do pokoju, dowiaduje się, że Teresa nie chce wyjść za Szarmanckiego. Po chwili zdanie zabiera sam Szarmancki i pyta Gadulskiego o posag oraz kiedy zostanie spisana intercyza. Rozwścieczony Starosta oświadcza, że z tym mężczyzną ślubu nie będzie. Walery każe kobieciarzowi oddać portret jego ukochanej. Obrażony Szarmancki tak też czyni i wychodzi, gdyż równie dobrze może znaleźć sobie inną kobietę. Walery jeszcze raz stara się przekonać Starostę do zgody na ślub z Teresą oraz zapewnia, że rezygnuje z posagu. Tym razem jego starania odnoszą pozytywny skutek.

SCENA 7

                Jakub i Agata uzyskują pozwolenie na ślub od Podkomorzego. Dowiadują się także, że są ludźmi których, pan kocha najbardziej zaraz po swych dzieciach. W nagrodę za ich codzienny trud i wierność przez tyle lat otrzymują wolność osobistą.

Dariusz Trala