KRZYŻACY - CYTATY - STRESZCZAJ SIĘ Z NAUKĄ

• Bóg pobłogosławi wszelkim uczynkom mającym na celu dobro Zakonu.
  Źródło: rozdział 23. Postać: Zygfryd de Lowe, usprawiedliwiając zbrodnie krzyżackie.
• Kto przeciw Krzyżakowi rękę podnosi, synem ciemności jest.
  Źródło: rozdział 20. Hugo Danveld, nawiązując do występków Juranda przeciw Zakonowi.
• Mieczów ci u nas dostatek, ale i te przyjmuję jako wróżbę zwycięstwa, którą mi sam Bóg przez wasze ręce zsyła.
  Źródło: rozdział 51 Król Jagiełło do posłańców krzyżackich przesyłających mu dwa nagie miecze.
• Mój ci jest!
  Źródło: rozdział 6. Danusia, ratując Zbyszka przed karą śmierci.
• Nie daj Bóg, abych ja hańbę od śmierci wolał. Jam to uczynił: Zbyszko z Bogdańca!
  Źródło: rozdział 5, spektakularne wejście bohatera w czasie procesu sądowego z Lichtensteinem.
• Oto jest ten, który jeszcze dziś rano mniemał się być wyższym nad wszystkie mocarze świata.
  Źródło: tom II, rozdział 51, Władysław Jagiełło o Ulryku von Jungingen.
• Toś mi i ty dziecko!...
  Źródło: rozdział 31. Postać: Jurand ze Spychowa, wyznając swoją wdzięczność dla Zbyszka.
• Więc tobie, wielka, święta przeszłości, i tobie, krwi ofiarna, niech będzie chwała i cześć po wszystkie czasy!
  Źródło: tom II, rozdz. 51.
• Zali cały Zakon tu leży?
  Źródło: tom II, rozdział 51, Władysław Jagiełło po bitwie pod Grunwaldem.

KRZYŻACY - PLAN WYDARZEŃ - STRESZCZAJ SIĘ Z NAUKĄ

TOM I
1.Opowieści Macka i Zbyszka z Bogdańca w gospodzie „Pod Lutym Turem” w Tyńcu.
2.Spotkanie z księżna Anną Danutą.
3.Zauroczenie Zbyszka Danusią – dwórką księżnej.
4.Ślubowanie przez młodzieńca dziewczynie wierności, oraz pawich czubów.
5. Wyprawa na połóg królowej oraz chrzciny potomka.
6.Atak Zbyszka Ana posła Kunona Lichtensteina.
7.Śmierć przedwcześnie narodzonej córki królowej.
8.Powrót rannego Maćka z nieudanej wyprawy.
9.Śmierć królowej.
10.Uratowanie przez Danusię, Zbyszka przed egzekucją.
12. Powrót do rodzinnego Bogdańca, spotkanie Zycha oraz Jagienki.
13. Pomoc dziewczyny w opiece nad rannym Maćkiem
14.Próba uchronienia dziewczyny prze natarczywymi adoratorami – Cztanem oraz Wilkiem.
15. Zbyszko wyrusza na Mazury do ukochanej.
16.Sługa Hlawa - prezent od Jagienki dla Zbyszka.
17. Pasowanie Zbyszka na rycerza.
18.porwanie córki Juranda przez Zygfryda i Rotgiera.
19.Rządania oprawców:
-osobiste stawienie się Juranda w Szczytnie,
-uwolnienie więźniów krzyżackich.
20.Uznanie przez Juranda Zbyszka jako męża swej córki.
21.Potajemny wyjazd ojca Danusi do Szczytna.
22.Upokorzenie wielkiego wojownika.

TOM II
23.Oszukanie Juranda – podstawienie obcej dziewczyny.
24.Rozwścieczony wojownik zabija w szale wszystkich ludzi, przeżywają tylko Rotgier i Gotfryd.
25. Udanie się Rotgiera do księcia w celu przedstawienia mu własnej wersje wydarzeń.
26.Zbyszko zabija Rotgiera w pojedynku.
27.Zemsta Zygfryda za stratę syna – okaleczenie Juranda.
28.Śmierć Zycha ze Zgorzelic – ojca Jagienki.
29.Zbyszko i Maćko wyruszają na poszukiwanie Danusi.
30. Spotkanie po drodze starca, którym okazuje się być wygnany na pewną śmierć Jurand.
31. Odwiezienie rycerza do Spychowa.
32.Hlawa znajduje Macka i Zbyszka w obozie Skirwoiłły.
33. Oczekiwanie na przybycie wojsk księcia Witolda.
34.Spotkanie De Lorche podczas jednej z potyczek.
35. Odnalezienie chorej Danusi.
36. Hlawa odwozi Zygfryda Jurandowi, a ten niespodziewanie daruje mu życie.
37.Napad Krzyżaków – Maćko trafia do niewoli.
38. Śmierć Danusi.
39. Tomina wyjeżdża z okupem.
40. Spotkanie w Malborku króla Jagiełły z mistrzem krzyżackim.
41.Uwolnienie Maćka.
42.Spokojne życie Maćka w Bogdańcu i Jagienki w Zgorzelicach.
43.Zbyszko wchodzi w szeregi wojsk księcia Witolda.
44.Zbyszko wraca z wojny, spełnił śluby dane Danusi.
45.Zbyszko i Jagienka pobierają się.
46.Smierć Konrada von Jungingena.
47. Nowym mistrzem zostaje Ulrich von Jungingen.
48. Bitwa pod Grunwaldem 15 Lipiec 1410 r. Armia krzyżacka przestaje istnieć.
49. Chrześcijański pogrzeb poległego mistrza krzyżackiego.
50.Powrót Maćka i Zbyszka z wojny.
51.Szczęsliwe życie w Bogdańcu.

KRZYŻACY - TOM I - STRESZCZENIE SZCZEGÓŁOWE - STRESZCZAJ SIĘ Z NAUKĄ

TOM I

Rozdział I

W Tyńcu w gospodzie "Pod Lutym Turem"  zatrzymali się Maćko z Bogdańca i jego bratanek Zbyszko. Opowiadają zgromadzonym mieszczanom i ziemianom o różnych przygodach, jakich doświadczyli na wojnie i  wczasie podróży (o utracie rodzinnego Bogdańca, który został spalony za czasów wojnyGrzymalitczyków z Nałęczami, obronie Wilna). Wszyscy słuchają z zainteresowaniem i włączają się w dyskusję. Późnym wieczorem do gospody przybywa na odpoczynek księżna Anna Danuta Kiejstutówna, zona Janusza Mazowieckiego.

Rozdział II

Księżna otrzymuje wiadomość od Maćka z Bogdańca o prawdopodobnym przybyciu brata Witolda na połóg królowej i chrzciny oraz o podarku jakim była srebrna kolebka. Księżna miłuje świeckie pieśni dlatego też zachęca Danusię aby zaśpiewała i zagrała na lutni. Jej osobą jak i urodą zachwycili sie wszyscy, lecz największe wrażenie wywarła na Zbyszku, który podczas jej występu dopytywał się na jej temat stojącego obok Mazura. Dowiaduje się, że jej ojcem jest Jurand ze Spychowa, i mści się na Krzyzakach za śmierć matki Danusi. Nagle Danusia zachwiała się, z czego szybko skorzystał Zbyszko ratując ją przed upadkiem. Oświadcza, że pragnei zostać jej rycerzem i ślubować wierność,  aż do śmierci, na co Danusia przystaje z wielką radością. Wszyscy zasiadają do uczy. Nad ranem wybierają się do jutrzni.

Rozdział III

Księżna wraz z dworem udaje się do klasztoru, pragnąc uczestniczyć we mszy. Otrzymuje ona tam podarek od opata, puszkę z relikwiami św. Ptolemeusza.

Rozdział IV

Kolejnego dnia księżna wraz z dworem oraz Maćkiem i Zbyszkiem udają się do Krakowa, na połóg Królowej oraz chrzciny następcy. Po drodze napotykają osobę, którą wzieli za wielkoluda Walgierza. Zapanował strach. Zbyszko chcąc zaimponować Danusi i księżnej wyrusza na przód. Okazuje się, że był to rycerz krzyżacki a za nim kilkunastu konnych żołnierzy. Zbyszko nie może się powstrzymać i atakuje nieznajomego, gdyż ma  okazję zdobyć pawie czuby które ślubował Danuśce. Powstrzymuje go rycerz polski Pował z Taczewa, jeden z najsławniejszych rycerzy w królestwie. Ów krzyżak Kuna von Lichtenstein, który okazał się byc posłem krzyżackim informuje iż nie zawiadomi króla o tejze zniewadze, jeśli zbyszko poniży się przed nim. Ten jednak odmawia.

Rozdział V

Księżna, Zbyszko oraz Maćko uczestniczą we mszy w Krakowie, po czym udają się na ucztę królewską. W tracie przyjęcia w wyniku kłótni Lichtenstein opowiada o zajściu ze Zbyszkiem. Młodzieniec zostaje pojmany oraz skazany na karę śmierci. Prośby Danusi i Księżnej nie przyniosły skutku. Również wstawiennictwo Powała nie pomaga. Karą za zniewagę Posła Krzyżackiego na polskiej ziemi ma być ścięcie głowy mieczem. W więzieniu Zbyszka odwiedza Danusia wraz z księżna. Młodzi rozpaczają, że dopiero się połączyli a juz będą musieli się rozejść.

Rozdział VI

W międzyczasie osłabła królowa Jadwiga. Urodziła następczynię-córkę, lecz przedwcześnie, jej życie było zagrożone. Cały dwór zebrał sie i nadsłuchiwał wiesci o królowej oraz jej dziecku. Niedługo później królestwo obiegła straszliwa wieść królowa i jej potomek nie żyja. Wszyscy pogrążyli się w żałobie. Ogromną rozpacz przeżywał król Jagiełło, nie chciał dalej królować bez królowej. Przygotowano wielki pogrzeb. Niedługo później Zbyszka odwiedza Maćko, który został ranny w wyniku potycznki z Krzyzakami. Życie ratuje mu Jurand. Namawia siostrzeńca aby ten przebrał się w jego strój i uciekł z więzienia. Młodzieniec odmawia. Nadchodzi dzień egzekucji. Gdy wyprowadzono Zbyszka, z tłumu wyłania się Pował który podaje nieszczęśnikowi Danuśkę. Panienka zarzuca na jego głowę białą chustę ( co oznacza wg tradycji , że chce wyjść za niego za mąż, wybawiając go tym samym od śmierci). Zbyszek zostaje uwolniony, w tłumie panuje wielka radość.

Rozdział VII

Po całym zajściu Maćko chciał powrócić do Bogdańca. Zbyszko ma inne plany, pragnie porachować się z Lichtensteinem, a następnie zdobyć pawie czuby. Ostatecznie przystaje na propozycję stryja. Otrzymuje w darze od pana Zawiszy 2 niewolników.

Rozdział VIII

Zbyszko dowiedziawszy się o pobycie Juranda u księżnej w Krakowie, udaje sie na spotkanie. Ojciec Danusi nie przyjmuje go zbyt życzliwie. NIe zgadza się dać mu córki za żonę, gdyż stwierdza ze smutkiem, że nie jemu jest pisana.

Rozdział IX

Po pewnym czasie Zbyszko zauważa, iż Jurand spogląda na niego życzliwiej i jakby z żalem, że musiał mu dać taką odpowiedź. Stan Maćka pogarsza się więc Zbyszko postanawia zawieść go do najbliższej parafii. Rankiem stryj czyje się juz lepiej.

Rozdział X

Podczas drogi powrotnej do Bogdańca Maćko z bratankiem spotykają sąsiada Zycha za Zgorzelic, który proponuje gościnę u siebie. Maćko nie przystaje na propozycję gdyż pragnie dotrzeć do Bogdańca przed śmiercią. Zbyszko zabija żubra, który niespodziewanie wtargnął im na drogę. Jagienka- córka Zycha jest pod wrażeniem siły i umiejętności Zbyszka.

Rozdział XI

Maćko z bratankiem docierają do Bogdańca. Stan stryjka jest coraz gorszy. Przybywa Jagna zpomocą. Oferuje dary o dojca. Następnego dnia Zbyszko jedzie do Zycha z podziękowaniami. Nie udaje mu sie zdobyć niedźwiedziego sadła jako leku dla Maćka, więc postanawia udać się na polowanie.

Rozdział XII

Maćko czuje się coraz gorzej, wraca mu gorączka i ból w zranionym boku. Zbyszko pod osłoną nocy udaje się do lasu. Oczekując na niedźwiedzia rozmyśla o Danusi. Ogarnia go smutek i żal, że są tak daleko od siebie. Czuje, że musi jechac na Mazowsze do ukochanej. Wkońcu Zbyszko toczy niebezpieczną walkę ze zwierzęciem, gdy nagle z pomocą pojawia się Jagna.

Rozdział XIII

Jagna przygotowywuje sadło niedźwiedzia. Maćko z wielkim bólem wyciąga drzazgę tkwiącą w jego boku. Po kilku dniach czuje się znacznie lepiej. Teraz rozmyśla jak połączyć Jagnę ze Zbyszkiem.

Rozdział XIV

Jagna ze Zbyszkiem wyruszają na polowanie. Dziewczyna zabija bobra, który potrzebny jest do wyleczenia Maćka. Zbyszko opowiada dziewczynie o swojej ukochanej Danusi, co smuci Jadienkę.

Rozdział XV

Zbyszko z Maćkiem udają się do zgorzelic aby przywitać opata i podziękować ze gospodarstwo w Bogdańcu.

Rozdział XVI

Wszyscy udają sie na mszę do Krześni. Zbyszko próbuje wywołać zazdrość u adoratorów Jagny, zaleca się więc do dziewczyny na wszelkie sposoby. Po mszy udaje się do gospody by spotkać Wilka z Brzozowej i Cztana z Rogowa. Oznajmia publicznie, że najcudowniejszą kobietą jest panna Danuta Jurandówna za Spychowa i wyzywa na pojedynaktych mężczyzn, którzy sprzeciwili się temu.

Rozdział XVII

Opat przyjeżdża do Bogdańca. Próbuje namówić Zbyszka by wziął za żonę Jagienkę. Młodzieniec jednak kategorycznie odmawia, czym złości opata, który powiadamia, że nigdy więcej nie pojawi się w tej okolicy. Zbyszko postanawia udać się na Mazury do Danuśki.

Rozdział XVIII

Jagienka wysyła w prezencie Zbyszkowi sługę Hlawę - by mu służył wiernie.

Rozdział XIX

Podczas podróży, Zbyszko wraz z Hlawą spotykają dziwnego nieznajomego - Sanderuda, który który przedstawia się jako zakonnik, sprzedający relikwie. Zbyszko nie miał do niego zaufania. Podejrzewa, że to oszust. Dowiaduje się od niego o zamążpójściach dwórek księżnej, co go bardzo zaniepokoiło. Dręczą go pytania czy Danuśka trwa jeszcze w panieńskim stanie. Jadąc spotykają Krzyżaków w tym rycerza - Jędrka z Kropiwnicy, który wiezie księciu gości. Zbyszko dowiaduje się o niezamążpójściu swej oblubienicy. W podróży uczestniczył również Fulko de Lorche, z którym Zbyszko mało się nie pobił. Po przybyciu do Ciechanowa Zbyszko dowiaduje się, że książę udał się na łowy. Postanawia wyruszyć za nim.

Rozdział XX

Zbyszko z towarzyszami docierają do dworu książęcego leżącego za Przasnyszem. Na łowy przybywa dwóch gości krzyżackich, Hugo de Danveld oraz Zygfryd de Lowe. Zbyszko jest zachwycony swoją ukochaną, oraz jej przemianą. Wszyscy udają się na polowanie.

Rozdział XXI

Zbyszko próbuje ratować księżna i Danusię przed pędzącym na nie zwierzem. Zostaje ranny.

Rozdział XXII

Do Ciechanowa przybywają goście - bracia Gotfryd i Rotgier oraz pan De Fourcy. Wyzywają Juranda ze Spychowa, gdyż słyszeli iż jest on słynnym wojownikiem. Jurand zgadza się na walkę, lecz żąda odprawy towarzyszących im żołnierzy. Zakonnicy nie zgadzają się na to dlatego Jurand napada na nich. Jednego zabija drugiego więzi jako niewolnika. Bracia składają skargi księciu, żądają sprawiedliwości i kary. Książę wzburza się i przypomina im własne przewinienia. Zakonnicy panują więc zemstę na Jurandzie. Zamierzają sprowadzić podstępem Danuśkę, by ją porwać. Udają się do Szczytna.

Rozdział XXIII

De Fourcy nie zgadza się na podstęp, zdradę i hańbę planowaną przez towarzyszy. Dlatego zostaje przez nich zamordowany. Nadjeżdża sługa Zbyszka - Hlawa, wyczuwa niebezpieczeństwo, ucieka, pragnąc poinformować księcia. Za winnego morderstwa zakonnicy chcą oskarżyć Hlawę.

Rozdział XXIV

Hlawa donosi księciu o zaistniałym wydarzeniu. Zbyszko otrzymuje od księcia ryserski pas i złote ostrogi. Zostaje pasowany rycerzem.

Rozdział XXV

Do Przasnysza przybywają nieznani ludzie listem od Juranda, w którym napisane jest o jego nieszczęściu i o tym że wzywa do siebie córkę, chcąc ujrzeć ją jeszcze przed śmiercią. Zbyszko jest załamany gdyż wie, że nie zobaczy więcej swojej ukochanej. Księżna zezwala na ślub Zbyszka i Danuśki. Rankiem Danusia wyjeżdża.

Rozdział XXVI

Zbyszko zdrowieje i wyrusza do Ciechanowa, by ujrzeć Danusię i przejednać Juranda. Wszyscy oczekują ojca panienki, który podczas zamieci zostaje przysypany śniegiem, wraz z towarzyszami.

Rozdział XXVII

Zbyszko natychmiast wyrusza na pomoc, gdyż ma nadzieję, że Danusia jest ze swym ojcem. Jurand jako jedyny zostaje uratowany.

Rozdział XXVIII

Gdy Jurand przytomnieje, oświadcza że nie wysyłał nikogo po córkę, gdyż miał nadzieję, że zobaczy ja w Ciechanowie, do którego zamierzał dotrzeć. Wkońcu zaczyna rozumieć, że Danusia została porwana przez Krzyżaków.

Rozdział XXIX

Zbyszko z Jurandem poparci i wspomożeni przez księcia Janusza wyruszają na ratunek Danusi. Udają się do Spychowa, mając nadzieję, iż tam spotkają oprawców, żądających okupu. Wkońcu po długich oporach Jurand z radością i dumą uznaje Zbyszka za męża swojego jedynego dziecka.

Rozdział XXX

Zgodnie z podejrzeniami, napotykają na krzywdzicieli po drodze. Żądają oni uwolnienia wszystkich więźniów krzyżackich oraz nieujawnienia nikomu, iż to krzyżacy są za to odpowiedzialni, a także stawienie sie osobiście Juranda w Szczytnie.

Rozdział XXXI

Zrozpaczony Jurand zgadza się na wszystkie żądania oprawców, do których udaje sie w tajemnicy przed Zbyszkiem.

Rozdział XXXII

Jurand zajeżdża do Szczytna, jednak nie zostaje wpuszczony. Ma stać przez całą noc przed bramą, w celu upokorzenia go. Krzyżacy zmuszają go do przywdziania wora, oraz przywiązania u szyi na powrozie pochwę od miecza. Po długim czasie oczekiwania zostaje wezwany na zamek.

Paweł Szczęch

KRZYŻACY - TOM II - STRESZCZENIE SZCZEGÓŁOWE - STRESZCZAJ SIĘ Z NAUKĄ

TOM II

Rozdział I

Jurand zostaje wprowadzony do pomieszczenia w zamku, w którym znajdują się min. Zygfryd De Lowe z Insbrucka, bracia Gotfryd i Rotgier Danveld oraz wielu innych rycerzy sprowadzonych jako widownia. Wszyscy się z niego wyśmiewają i poniżają go. Kiedy przyprowadzają mu obcą dziewczynę, która nie jest jego córka tłumacząc, iż została przemieniona przez czarownika, Jurand nie wytrzymuje. Wpada w szał i rzuca się na wszystkich. Wojownik o nadludzkich siłach morduje większość zgromadzonych. Z życiem uchodzą jedynie stary Zygfryd i Rotgier.

Rozdział II

Zygfryd i Rotgier rozprawiają o tym co mają czynić, by nie rzucić na siebie cienia podejrzenia. Postanawiają, iż wyślą Rotgiera do księcia by opowiedział wersję dla nich korzystną, mianowicie że znaleźli dziewczynę, dlatego dali Jurandowi znać by ją zobaczył i stwierdził czy to Danusia. On natomiast oszalał i zabił wielu braci zakonnych.

Rozdział III

Wieści rozeszły się chwilę przed przybyciem Rotgiera. Gdy opowiedział osobiście o całym zajściu, książę uwierzył mu. Rotgier potwierdzając swoją wersję wydarzeń, wyzywa na pojedynek każdego kto zaprzeczy. Nagle pojawia się Zbyszko, który podejmuje wyzwanie.

Rozdział IV

Młodzieniec tłumaczy księciu swój sposób postępowania wynikający z niepewności i zdezorientowania.

Rozdział V

Książę zgadza się na pojedynek. Walczą ze sobą Van Krist z Hlawą oraz Zbyszko z Rotgierem. Hlawa zabija swojego przeciwnika. Po długiej walce również Zbyszko wychodzi zwycięsko z potyczki. Młodzieniec postanawia jechać do Malborka.

Rozdział VI

Zbyszko, de Lorche i Hlawa wyruszają w drogę. Zbyszko nakazuje jednak Hlawie pozostać w Spychowie, gdyż grozi mu niebezpieczeństwo, dlatego iż oskarżono go o zabójstwo Fourcy'ego. Wkońcu wysyła go z listem do Bogdańca.

Rozdział VII

Zygfryd bardzo rozpacza po śmierci brata Rotgiera, którego traktował jak syna (prawdopodobnie nim był). Postanowił zemścić się na Jurandzie, który przetrzymywany jest w podziemiach. Pozbawia go jedynego oka, odcina mu język, by nie mógł oskarżać zakonu gdy zostanie wypuszczony, oraz obcina mu prawą dłoń, którą obiecał włożyć do trumny brata Rotgiera. Obiecuje również synowi dłoń jego zabójcy.

Rozdział VIII

Czech Hlawa zajeżdża do Bogdańca. Dowiaduje się o śmierci (morderstwie) Zycha - ojca Jagienki. Odwozi swoją panią do Zgorzelic.

Rozdział IX

Maćko postanawia wyruszyć do Malborka za Zbyszkiem. Powierza w opiece Wilkowi Bogdaniec i Zgorzelice. Jagienka przebiera się za pachołka, by móc jechać z Maćkiem.

Rozdział X

Zajeżdżają do Sieradza, gdzie dowiadują się o niewyjaśnionym zniknięciu opata. Hlawa zaczyna zwracać uwagę na Sieciechównę, z wzajemnością, która wybrała się wraz z nimi w podróż.

Rozdział XI

Z powodu powodzi zmuszeni są pozostać w Łęczycy. Dojeżdżają do Płocka, gdzie dowiadują się o śmierci opata, u którego Maćko miał zostawić Jagnę i Sieciechównę pod opiekę. Opat zostawia całe mienie Jagience "w spadku". W dalszej drodze napotykają strasznie okaleczonego starca. Hlawa rozpoznaje w nim Juranda., którego wypuszczono by zmarł "pod płotem". Postanawiają odwieźć go do Spychowa. Na miejscu dowiadują się, że Zbyszko był w Spychowie dwa dni temu i pojechał ku granicy żmudzkiej, gdzie rozpoczęła się wojna. Maćko natychmiast wyrusza za Zbyszkiem, pozostawiając Jagienkę w Spychowie.            

Rozdział XII

Jurand nie pozwala na zemstę swych ludzi ,pozostawia tę sprawę Bogu. Bardzo polubił Jagienkę, którą zawsze chciał mieć przy sobie, ona bowiem rozweselała jego duszę. Do Spychowa powraca Hlawa z wieścią, że Maćko udał się do kniazia Witolda.

Rozdział XIII

Jagienka dowiaduje się od Hlawy, że Danusia żyje, była w Szczytnie, lecz ją przewieźli do zamku niedaleko granicy litewskiej czyli też żmudzkiej.

Rozdział XIV

Hlawa mimo zakazu postanawia wyruszyć za Maćkiem i Zbyszkiem. Jest coraz bardziej zauroczony Sieciechówną, od której dostaje na drogę pątliczek, który nosiła na głowie.

Rozdział XV

Cała Żmudź zbuntowała się przeciwko Niemcom. Kniaź Witold nie tylko nie pomagał Zakonowi, lecz zasilał Żmudź pieniędzmi, ludźmi, końmi i zbożem. Hlawę cieszy myśl, iż im więcej ludzi z Polski dołączy do księcia Witolda - brata księżnej, tym mają większe szanse przeciw Krzyżakom.

Rozdział XVI

Hlawa odnajduje Zbyszka i Maćka przybyłych dwa dni przed nim, w obozie Skirwoiłły - wodza Żmudzinów. Planują oni napaść na Ragnete albo Nowe Kowno - zamki niemieckie.

Rozdział XVII

Wszyscy oczekują przybycia Kniazia Witolda, gdyż wówczas ich szanse walki zwiększają się. W między czasie Skirwoiłło wydaje rozkaz by wyruszyć w pochód, zaskoczyć i napaść na posiłki idące do Nowego Kowna. Zbyszko wraz z przydzielonymi towarzyszącymi mu rycerzami ma za zadanie zniszczyć tych, którzy wyjdą idącym posiłkom na spotkanie.

Rozdział XVIII

Zbyszko nakazuje swoim ludziom, by nie zabijano rycerzy lub ludzi w białych płaszczach, lecz by brano w niewole, gdyż można od nich wyciągnąć wiele cennych informacji.

Rozdział XIX

Zbyszko ze swoim oddziałem zwycięża walkę. Odkrywa, że wśród wrogów walczył de Lorche.

Rozdział XX

Wracają na dawne bezpieczne obozowisko, gdzie spotykają Skirwoiłłe, który również odniósł zwycięstwo. W rozmowie z de Lorche, który zarzuca Zbyszkowi pogaństwo, młodzieniec pokazuje mu list Żmudzinów do królowi książąt, z którego wynika, iż chcą oni dobrowolnie przyjąć chrześcijaństwo. Wówczas de Lorche zaczyna dostrzegać niewłaściwe postępowanie Krzyżaków. Pragnie pomóc w odnalezieniu Danusi. Okazuje się, iż wśród jeńców znajduje się Sanderus - znajomy Zbyszka, który wie gdzie jest Danusia.

Rozdział XXI

Dowiedziano się od niego, że Danusia żyje i jest przetrzymywana w klinowej kolebce przez Zygfryda i Arnolda. Wyruszają więc w drogę. Przewodzi im Sanderus. De Lorche obiecuje stawić się w każdej chwili, gdyż Zakon wymieni za niego każdego jeńca.

Rozdział XXII

Zbyszko z resztą napadają na Francuzów. Maćko zajmuje się Zygfrydem, natomiast młodzieniec walczy z Arnoldem. Z pomącą przybywa mu stryj, który unieruchamia "wielkoluda". Zbyszko z radością bierze w ramiona Danusię, która w wyniku osłabienia i gorączki wyrywa mu się z rąk, powtarzając, że się boi.

Rozdział XXIII

Zbyszko w gniewie i złości rzuca się na Zygfryda chcąc go zabić, powstrzymuje go jednak Maćko, tłumacząc, iż nie przystoi rycerzowi zabijać jeńca. Sądzi, iż należy oddać go Jurandowi, który poczyni z nim co zechce. Zbyszko wysyła Hlawę z Zygfrydem do Juranda. W nocy ucieka zakonna służka - jeden z jeńców.

Rozdział XXIV

Danusia jest ciężko chora, majaczy wymawiając imię Zbyszka, który jest tym zdruzgotany. Przybywają Krzyżacy sprowadzeni przez uciekinierkę. Biorą Zbyszka i resztę za jeńców i żądają okupu. Puszczają chorą Danusię ze Zbyszkiem, który ma powrócić z okupem.

Rozdział XXV

Hlawa dojeżdża do Spychowa. Wprowadza Zygfryda do Juranda, który ku zdziwieniu wszystkich przecina mu więzy, i pokazuje gestami, że puszcza go wolno. Jurand wybacza więc winy swojemu największemu wrogowi. Temu, który tak okrutnie go okaleczył i porwał jego córkę.

Rozdział XXVI

Talima odprowadza Zygfryda do granicy spychowskiej i puszcza go wolno. Krzyżaka dręczą różne myśli, zrozumiał ile złego wyrządził, zbrodnie popełnione przez zemstę, niepewność losu, a przede wszystkim nadludzki niemal czyn miłosierdzie i łaski okazany przez Juranda. To wszystko doprowadziło, iż nie potrafił sobie z tym poradzić. W geście rozpaczy wiesza się na gałęzi pobliskiego drzewa. Przejeżdżający Hlawa z Jagienką chowają ciało i stawiają krzyż.  

Rozdział XXVII

Zbyszko zbliża się z Danusią do Spychowa, lecz widząc jej tragiczny stan, traci nadzieję na dowiezienie jej żywej przed oblicze ojca. W pewnej chwili jej stan się poprawia, rozpoznaje Zbyszka. Wypowiada pierwsze niegorączkowe słowa. Na serce Zbyszka padł jaśniejszy promyk nadziei. Radość nie trwała jednak długo, gdyż zaraz potem Danusia zmarła.

Rozdział XXVIII

Na spotkanie wychodzi im Jurand, który nie może znieść bólu spowodowanego utratą ukochanego dziecka. Niedługo później traci on władzę w nogach. Jest nieczuły i głuchy na wszystko, uśmiecha się tylko, jak gdyby rozmawiał ze swoją córką. Stan ten utrzymuje się przez następne tygodnie.

Rozdział XXIX

Zbyszko przeżywa szok, najgorsze dni swego życia, dlatego też ksiądz wysyła Tolimę z okupem. Ma nadzieję, że podróż Zbyszka nie będzie konieczna, i że uwolnią Macka. Przybywa de Lorche z wiadomością o uwięzieniu Tolimy i zaprzepaszczeniu okupu. Wiadomość ta wyrywa Zbyszka z odrętwienia. Postanawia wyruszyć po stryja. Wraz z de Lorche udaje się do Płocka gdzie ma przebywać król polski.

Rozdział XXX

W Płocku spotykają Talimę, któremu udało się uciec, oraz Powała z Taczewa. Hlawa przekazuje Jagienkę pod opiekę księżnej.

Rozdział XXXI

Rozpoczyna się uczta, na której Zbyszko spotyka Jagienkę. Jest nią wielce zachwycony, jej urodą i powagą, których wcześniej nie dostrzegał. Powała z Taczewa informuje Zbyszka, iż król wyjeżdża do Raciąża na spotkanie z Wielkim Mistrzem. Młodzieniec jako rycerz królewski wyrusza razem z nimi.

Rozdział XXXII

Król Jagiełło spotyka się z mistrzem krzyżackim. Nie mogą jednak dojść do porozumienia. Przystają na wymianę jeńców. Zbyszko jest już pewny, że wkońcu odzyska stryja. Wyruszają w dalszą drogę.

Rozdział XXXIII

Dojeżdżają do Malborka, twierdzy, której żadna inna na świecie nie mogła się równać. Wysłannicy króla – polscy rycerze, którzy przybywają z misją wymiany jeńców, zostają gościnnie przyjęci. Krzyżacy oprowadzają ich po wysokim zamku, średnim i przedzamczu. Wychwalają się przybyłym swoją potęgą i wspaniałością.

Rozdział XXXIV

Maćko zostaje uwolniony wraz z innymi jeńcami. Postanawia wrócić ze Zbyszkiem do Spychowa.

Rozdział XXXV

Maćko wraz ze Zbyszkiem przed wyjazdem zostają zaproszeni na obiad. Chociaż Zakon ślubował ubóstwo, jedzono na złocie i srebrze. Mistrz chciał olśnić posłów polskich.

Rozdział XXXVI

Zbyszko ze stryjem dojeżdżają do Spychowa. Zastają tam Jagienkę, której młodzieniec jest wdzięczny za opiekę nad trumną Danusi.

Rozdział XXXVII

Zbyszko postanawia wyruszyć na wojnę, pragnie spełnić śluby złożone Danuśce.

Rozdział XXXVIII

Młody rycerz ma na celu zaciągnięcie się do wojsk księcia Witolda. Spychów zostaje podarowany Hlawie wraz z Sieciechówną, by nim dobrze gospodarowali.

Rozdział XXXIX

Zbyszko wyrusza na wojnę, natomiast Maćko z Jagienką powracają do Bogdańca i Zgorzelic.

Rozdział XL

Na miejscu dowiadują się od Jaśka – brata Jagienki o śmierci Wilka i ślubie Cztana. Ku radości Maćka gospodarstwo zastają d dobrym stanie (pomnożył się nawet dobytek w stadach). Sam dom jednak chylił się ku upadkowi. Maćko z Jaśkiem jadą do Krakowa na grób św. królowej Jadwigi. Chcąc pouczyć młodzieńca korzysta ze zdań wypowiedzianych niegdyś przez Zyndrama z Maszkowic (sławnego rycerza królewskiego). Słowa te wywierają na Jaśku wielkie wrażenie.

Rozdział XLI

Po powrocie Maćko osiada w Bogdańcu, natomiast Jagienka w Zgorzelicach. Życie płynie im spokojnie. Zapełnione jest pracą gospodarczą i codziennymi robótkami. Co jakiś czas odwiedzają się, oczekując na powrót Zbyszka.

Rozdział XLII

Wkoncu, po wielu miesiącach Zbyszko powraca, lecz „jakiś dziwny”. Jest wychudły, wynędzniały, obojętny i małomówny. Dopełnia ślubów złożonych Danusi, obkładając jej trumnę pawimi czubami. Nie uspokaja go to jednak, ciągle nosi w sercu żal. Jagna zauważa, iż dręczy go choroba duszy.

Rozdział XLIII

Gdy Zbyszko choruje, Jagienka i Maćko pilnują go i dogadzają we wszystkim. Dziewczyna przyjeżdża do niego  własnej woli, gdyż pokochała go ze wszystkich sił duszy i serca. Zbyszko nieustannie jednak wmawia sobie do niej siostrzaną miłość. Odtąd bywa im ze sobą dobrze lecz zarazem niezręcznie.

Rozdział XLIV

Podczas każdego przyjazdu Jagienki dusza mu promieniała. Wkońcu zrozumieli, że są ku sobie oraz, że się kochają. Postanawiają się pobrać.

Rozdział XLV

Zbyszko z Jagienka zamieszkują w Moczydołach, a stary Maćko pragnie wznieść dla nich kasztel w Bogdańcu. Jagienka powiła bliźnięta, którym nadano imiona: Maćko i Jasko. Stary Maćko wkońcu ma pewność, że ród Gradów herbu Tępa podkowa, do niedawna podupadły nie zginie. Odtąd są szczęśliwą rodziną, wzbudzającą szacunek i podziw.

Rozdział XLVI

Zbyszko co roku wyprawia wielką ucztę dla sąsiedztwa.

Rozdział XLVII

Jagienka urodziła czwartego synka, którego nazwano Jurandem. Maćko spełnia swoje śluby dotyczące Lichtensteina.

Rozdział XLVIII

Wszyscy trwają w oczekiwaniu na wojnę. Spory były zawsze, ale kończyły się głównie na zjazdach, układach. Pokojowi sprzyjał mistrz krzyżacki Konrad von Jungingen. Wkrótce jednak umiera. Nowym mistrzem zostaje Ulryk von Jungingen brat poprzedniego panującego. Nie obawia się on Królestwa Polskiego. Jest zdecydowany na wojnę. Wkrótce nadchodzą wieści o rozpoczęciu działań wojennych. Zbyszko wraz z Maćkiem i innymi rycerzami wyruszają do walki.

Rozdział XLIX

W pierwszych chwilach sytuacja przechyla się na korzyść zakonu. Sytuacja poprawia się gdy nadciągają siły Witolda. Przewodzi on Litwinom, Żmudzi, Besarabom, Wołochom, Tatarom.

Rozdział L

Króla Jagiełłę dręczy ogromny niepokój, widząc zgliszcza, krew i łzy. Ogarnia go bojaźń przed gniewem Boga, zwłaszcza, że jest to dopiero początek wojny. Trudno jest mu pogodzić się z walka z nieprzyjacielem, który na płaszczach nosi krzyże i bronią go święte relikwie.

Rozdział LI

15 lipca 1410 roku na polach grunwaldzkich, armia krzyżacka zastępuje drogę wojskom królewskim.

Ustawiają się na równinie. Wśród Krzyżaków obecni są również nieznani goście zagraniczni, przybyli z Rakuz, Bawarii, Szwabii, Szwajcarii, Burgundii, Flandrii, Francji, Anglii i Hiszpanii. Krzyżacy postanawiają wysłać dwóch heroldów do króla. Oznajmiają oni władcy polskiemu, że mistrz przysyła 2 nagie miecze – co oznacza, że wyzywa ich na śmiertelny bój. Jeżeli zaś mało Polakom pola do bitwy, wycofają się nieco by nie siedzieli w zaroślach. Wkrótce rozpoczyna się bitwa. Jako pierwsze do boju ruszają wojska litewskie.

Polskie chorągwie poczynają śpiewać pieśń św. Wojciecha „Bogurodzicę”. Pod wodzą Lichtensteina, na wojska litewskie naciera 20 chorągwi nieprzyjaciela. Na nic zdała się walka Tatarstwa, Bezaraby, Wołochów, Litwinów. Lekkie oddziały polskich sprzymierzeńców uginają się pod straszliwą nawałą Niemców. Na pomocą uderzają w krzyżaków oddziały polskie. Szala zwycięstwa przechyla się na korzyść Jagiełły. Po upadku krakowskiej chorągwi, Polacy z jeszcze większą wściekłością nacierają na Krzyżaków. Sam mistrz, nie dając za wygraną rzuca się w wir bitwy. Zostaje zabity. Wkrótce potyczka zamienia się w niesłychaną rzeź i klęskę Zakonu. Padają kolejne niemieckie chorągwie. Walka nie kończy się, gdyż wielu krzyżackich rycerzy nadal uczestniczy w bitwie. Zawisza Czarny zabija Arnolda von Badena. Zbyszko bierze w niewolę Henryka – komtura człuchowskiego. Stary Maćko wciąż poszukuje Kunona Lichtensteina. Gdy wkońcu odnajduje go wśród jeńców, stają do walki. Zwycięża polski rycerz.

Bitwa dobiega końca, natomiast armia krzyżacka przestaje istnieć. Poległego w bitwie Ulricha von Jungingena król nakazuje uczcić godnym, chrześcijańskim pogrzebem.

Rozdział LII

Maćko i Zbyszko wracają do Bogdańca. Dożywają chwili, gdy polscy przedstawiciele w imieniu króla i Królestwa przyjeżdżają do Malborka, by objąć w posiadanie miasto. Wszyscy żyją długo i szczęśliwie.

Paweł Szczęch

KRZYŻACY - WERSJA MINI - STRESZCZENIE

TOM I

Do gospody „Pod Lutym Turem” w Tyńcu przybywają Maćko z Bogdańca i jego bratanek Zbyszko. Wkrótce przybywa tam również księżna Anna Danuta. Jedna z jej dwórek-Danusia daje występ na lutni, w trakcie którego chwieje się, lecz w ostatniej chwili łapie ją Zbyszko. Jest on zauroczony dziewczyna. Ślubuje jej wierność oraz pawie czuby. Pragnie zostać jej rycerzem. Wszyscy udają się do Krakowa na połóg królowej, oraz chrzciny następcy. Po drodze spotykają Powała z Taczewa oraz Kunona Lichtensteina, którego atakuje Zbyszko. Okazuje się, że to poseł krzyżacki. Podczas uczty królewskiej, Kunon opowiada o całym zajściu królowi. Zbyszko zostaje skazany na karę śmierci, poprzez ścięcie głowy mieczem. W międzyczasie osłabła królowa Jadwiga, która urodziła córkę. Niestety dziecko zmarło, ten sam los kilka dni później podzieliła sama Jadwiga. Z nieudanej wyprawy wraca ranny Maćko. Nadchodzi dzień egzekucji. Nagle z tłumu wyłania się Pował z Taczewa z Danusią na rękach. Podaje ją Zbyszkowi, a ta zarzuca mu na głowę białą chustę. Oznacza to, iż chce go za męża oraz ratuje mu tym samym życie. Zbyszko poznaje ojca Danuśki – Juranda, który nie jest mu przychylny. Maćko z bratankiem postanawiają wrócić do rodzinnego Bogdańca. Jadąc spotykają sąsiada Zycha ze Zgorzelic. Zbyszko zabija napotkanego po drodze żubra, wzbudza tym samym zachwyt Jagienki – córki Zycha. W Bogdańcu dziewczyna pomaga rannemu Maćkowi. Zbyszko udaje się na polowanie w celu zdobycia niedźwiedziego sadła dla Maćka. Lekarstwo pomogło, stan stryjka zdecydowanie się polepszył. Maćko postanawia połączyć dwojga młodych. Zbyszko próbuje uwolnić dziewczyną od nieznośnych adoratorów: Wilka z Brzozowej oraz Cztana z Rogowej. Jednocześnie oświadcza im, iż najpiękniejszą jest Danusia Jurandówna, na co ci się nie zgadzają dlatego wyzywają go na pojedynek. Zbyszko wyrusza na Mazury, do ukochanej, ale wcześniej dostaje od Jagienki podarunek- sługę Hlawę. Podczas podróży dostaje informacje o zamążpójściach dwórek księżnej, co go niepokoi. Uspokaja go jednak informacja, że wśród nich nie ma Danusi. W końcu dojeżdżają na miejsce. Zbyszko razem z dworem udaje się na łowy, podczas których zostaje ranny ratując życie księżnej i Danusi przed dzikim zwierzęciem. W Ciechanowie Jurand zostaje sprowokowany przez Gotfryda i Rotgiera dlatego napada na nich oraz ich towarzyszy. Skargi do księcia nie przyniosły rezultatu dlatego planują zemstę na Jurandzie. Postanawiają porwać jego córkę. Zabijają pana De Fourcy, który nie zgadza się na taką hańbę dla zakonu. Za morderstwo postanawiają oskarżyć Hlawę, który właśnie przybył, ten jednak udaje się do księcia i o wszystkim go informuje. Zbyszko zostaje pasowany na rycerza. Wkrótce przybywają do dworu nieznani ludzie z listem od Juranda, gdyż chce zobaczyć córkę przed śmiercią. W wyniku wyjazdu Danusi oraz ciężkiego stanu Zbyszka, księżna zezwala na ich ślub. Zbyszko oczekuje w Ciechanowie na Juranda oraz Danuśkę. Wyrusza z pomocą, gdy dowiaduje się o przysypaniu ich zaspą. Wśród ludzi Juranda nie ma jednak jego ukochanej. Po rozmowie z Jurandem, który nie wysyłał listu dochodzą do przerażającego wniosku: Danusia została porwana. Spotykają oprawców, którzy żądają uwolnienia jeńców krzyżackich oraz stawienie się osobiście Juranda po córkę. Ojciec porwanej zgadza się w tajemnicy przed Zbyszkiem. W Szczytnie Jurand zostaje upokorzony przed brama zamku.

TOM II

Na Sali zamkowej, gdy pokazano mu obca dziewczynę, wpadł w szal i pozabijał wszystkich oprócz Zygfryda i brata Rotgiera. Ci postanawiają, że Rotgier uda się do księcia i przekaże mu korzystną dla nich wersją. Zbyszko staje z Rotgierem do walki, gdyż wyzwał on każdego kto nie wierzy w jego słowa. Rotgier ginie. Zygfryd planuje zemstę za swojego syna. Okalecza Juranda. Obcina mu język, prawą rękę, oraz wydłubuje oko. Zbyszko wyrusza na poszukiwanie Danusi. W międzyczasie umiera Zych ze Zgorzelic. Maćko postanawia oddać Jagienkę oraz Sieciechówną w opiekę opatowi, który ku ich zdziwieniu zmarł. Ruszają za Zbyszkiem. Spotykają po drodze starca, którym był Jurand, wypuszczony na pewną śmierć. Odwożą go do Spychowa gdzie zostaje z nim Jagienka. Żmudź buntuje się przeciw Niemcom. Hlawa odnajduje Maćka z bratankiem w obozie Skirwoiłły – wodza Żmudzinów. Nadzieje na większe szanse w walce wszyscy wiążą z przybyciem księcia Witolda. Zbyszkowi zostaje powierzona misja, by napaść na tych, którzy wyjdą idącym posiłkom na spotkanie do Nowego Kowna. Zwyciężają potyczkę. Wśród wrogów spotykają De Lorche. Zbyszko dowiaduje się od niego gdzie przebywa Danusia. Odnajdują ją, lecz dziewczyna nie  poznaje ukochanego, gdyż jest ciężko chora. Maćko powstrzymuje bratanka od zabicia Zygfryda, którego chce podarować Jurandowi. Napadają na nich Krzyżacy. Wypuszczają Zbyszka z chorą, lecz Maćka biorą jako zakładnika. Jurand daruje życie swojemu oprawcy, jednak Zygfryd nie mogąc żyć z tak wielkim poczuciem winy wiesza się na drzewie. Danusia na chwile przed śmiercią odzyskuje rozum, chwilę potem umiera. Zbyszko jest załamany dlatego z okupem za Maćka wysyłają Toilmę.  Młodzieniec jednak po wizycie De Lorche staje na nogi i postanawia ruszyć na pomoc uwięzionemu stryjowi. W Płocku spotyka Jagienkę, którą jest zachwycony. Wraz z królem oraz innymi rycerzami wyrusza do Malborka na spotkanie z Wielkim Mistrzem. Krzyżacy wychwalają się swoją potęga. Maćko zostaje uwolniony. Wracają do Spychowa gdzie Zbyszko jest wdzięczny Jagience za opiekę nad trumną Danusi. Postanawia wyruszyć na wojnę, zaciągnąć się do wojsk księcia Witolda, a tym samym spełnić śluby złożone ukochanej. Spychów otrzymuje Hlawa z Sieciechówną by nim gospodarowali, ponieważ Jurand nie jest już w stanie tego robić. Jagienka osiada w Zgorzelicach a Maćko w Bogdańcu. Życie płynie im spokojnie, zapełnione jest pracą gospodarczą. W końcu powraca Zbyszko, lecz jakiś dziwny, opiekują się nim Maćko i Jagienka. Dziewczyna zakochała się w nim. Zbyszko spełnił śluby wobec Danusi, lecz ciągle dręczy go żal. Po jakimś czasie przebywania razem zauważają, iż są ku sobie i postanawiają się pobrać. Mają wiele dzieci, wzbudzają podziw i szacunek. W międzyczasie umiera Konrad von Jungingen, mistrz krzyżacki, który był zagorzałym przeciwnikiem wojny z Polską. Doceniał on  jej potęgę. Nowym przywódcą krzyżaków zostaje jego brat Ulrich von Jungingen, który pewny swej siły rozpoczyna wojnę. 15 Lipca na polach grunwaldzkich dochodzi do decydującego starcia. Mistrz krzyżacki wysyła do Jagiełły 2 nagie miecze, co oznacza iż wyzywa go na śmiertelny bój. Rozpoczyna się walka. Po kilku godzinach, armia krzyżacka przestaje istnieć. Maćko zabija w pojedynku Lichtensteina. Poległego w bitwie Ulricha von Jungingena król nakazuje uczcić chrześcijańskim pogrzebem. Maćko i Zbyszko wracają do Bogdańca. Wszyscy żyją długo i szczęśliwie.

Paweł Szczęch