TOM I

Do gospody „Pod Lutym Turem” w Tyńcu przybywają Maćko z Bogdańca i jego bratanek Zbyszko. Wkrótce przybywa tam również księżna Anna Danuta. Jedna z jej dwórek-Danusia daje występ na lutni, w trakcie którego chwieje się, lecz w ostatniej chwili łapie ją Zbyszko. Jest on zauroczony dziewczyna. Ślubuje jej wierność oraz pawie czuby. Pragnie zostać jej rycerzem. Wszyscy udają się do Krakowa na połóg królowej, oraz chrzciny następcy. Po drodze spotykają Powała z Taczewa oraz Kunona Lichtensteina, którego atakuje Zbyszko. Okazuje się, że to poseł krzyżacki. Podczas uczty królewskiej, Kunon opowiada o całym zajściu królowi. Zbyszko zostaje skazany na karę śmierci, poprzez ścięcie głowy mieczem. W międzyczasie osłabła królowa Jadwiga, która urodziła córkę. Niestety dziecko zmarło, ten sam los kilka dni później podzieliła sama Jadwiga. Z nieudanej wyprawy wraca ranny Maćko. Nadchodzi dzień egzekucji. Nagle z tłumu wyłania się Pował z Taczewa z Danusią na rękach. Podaje ją Zbyszkowi, a ta zarzuca mu na głowę białą chustę. Oznacza to, iż chce go za męża oraz ratuje mu tym samym życie. Zbyszko poznaje ojca Danuśki – Juranda, który nie jest mu przychylny. Maćko z bratankiem postanawiają wrócić do rodzinnego Bogdańca. Jadąc spotykają sąsiada Zycha ze Zgorzelic. Zbyszko zabija napotkanego po drodze żubra, wzbudza tym samym zachwyt Jagienki – córki Zycha. W Bogdańcu dziewczyna pomaga rannemu Maćkowi. Zbyszko udaje się na polowanie w celu zdobycia niedźwiedziego sadła dla Maćka. Lekarstwo pomogło, stan stryjka zdecydowanie się polepszył. Maćko postanawia połączyć dwojga młodych. Zbyszko próbuje uwolnić dziewczyną od nieznośnych adoratorów: Wilka z Brzozowej oraz Cztana z Rogowej. Jednocześnie oświadcza im, iż najpiękniejszą jest Danusia Jurandówna, na co ci się nie zgadzają dlatego wyzywają go na pojedynek. Zbyszko wyrusza na Mazury, do ukochanej, ale wcześniej dostaje od Jagienki podarunek- sługę Hlawę. Podczas podróży dostaje informacje o zamążpójściach dwórek księżnej, co go niepokoi. Uspokaja go jednak informacja, że wśród nich nie ma Danusi. W końcu dojeżdżają na miejsce. Zbyszko razem z dworem udaje się na łowy, podczas których zostaje ranny ratując życie księżnej i Danusi przed dzikim zwierzęciem. W Ciechanowie Jurand zostaje sprowokowany przez Gotfryda i Rotgiera dlatego napada na nich oraz ich towarzyszy. Skargi do księcia nie przyniosły rezultatu dlatego planują zemstę na Jurandzie. Postanawiają porwać jego córkę. Zabijają pana De Fourcy, który nie zgadza się na taką hańbę dla zakonu. Za morderstwo postanawiają oskarżyć Hlawę, który właśnie przybył, ten jednak udaje się do księcia i o wszystkim go informuje. Zbyszko zostaje pasowany na rycerza. Wkrótce przybywają do dworu nieznani ludzie z listem od Juranda, gdyż chce zobaczyć córkę przed śmiercią. W wyniku wyjazdu Danusi oraz ciężkiego stanu Zbyszka, księżna zezwala na ich ślub. Zbyszko oczekuje w Ciechanowie na Juranda oraz Danuśkę. Wyrusza z pomocą, gdy dowiaduje się o przysypaniu ich zaspą. Wśród ludzi Juranda nie ma jednak jego ukochanej. Po rozmowie z Jurandem, który nie wysyłał listu dochodzą do przerażającego wniosku: Danusia została porwana. Spotykają oprawców, którzy żądają uwolnienia jeńców krzyżackich oraz stawienie się osobiście Juranda po córkę. Ojciec porwanej zgadza się w tajemnicy przed Zbyszkiem. W Szczytnie Jurand zostaje upokorzony przed brama zamku.

TOM II

Na Sali zamkowej, gdy pokazano mu obca dziewczynę, wpadł w szal i pozabijał wszystkich oprócz Zygfryda i brata Rotgiera. Ci postanawiają, że Rotgier uda się do księcia i przekaże mu korzystną dla nich wersją. Zbyszko staje z Rotgierem do walki, gdyż wyzwał on każdego kto nie wierzy w jego słowa. Rotgier ginie. Zygfryd planuje zemstę za swojego syna. Okalecza Juranda. Obcina mu język, prawą rękę, oraz wydłubuje oko. Zbyszko wyrusza na poszukiwanie Danusi. W międzyczasie umiera Zych ze Zgorzelic. Maćko postanawia oddać Jagienkę oraz Sieciechówną w opiekę opatowi, który ku ich zdziwieniu zmarł. Ruszają za Zbyszkiem. Spotykają po drodze starca, którym był Jurand, wypuszczony na pewną śmierć. Odwożą go do Spychowa gdzie zostaje z nim Jagienka. Żmudź buntuje się przeciw Niemcom. Hlawa odnajduje Maćka z bratankiem w obozie Skirwoiłły – wodza Żmudzinów. Nadzieje na większe szanse w walce wszyscy wiążą z przybyciem księcia Witolda. Zbyszkowi zostaje powierzona misja, by napaść na tych, którzy wyjdą idącym posiłkom na spotkanie do Nowego Kowna. Zwyciężają potyczkę. Wśród wrogów spotykają De Lorche. Zbyszko dowiaduje się od niego gdzie przebywa Danusia. Odnajdują ją, lecz dziewczyna nie  poznaje ukochanego, gdyż jest ciężko chora. Maćko powstrzymuje bratanka od zabicia Zygfryda, którego chce podarować Jurandowi. Napadają na nich Krzyżacy. Wypuszczają Zbyszka z chorą, lecz Maćka biorą jako zakładnika. Jurand daruje życie swojemu oprawcy, jednak Zygfryd nie mogąc żyć z tak wielkim poczuciem winy wiesza się na drzewie. Danusia na chwile przed śmiercią odzyskuje rozum, chwilę potem umiera. Zbyszko jest załamany dlatego z okupem za Maćka wysyłają Toilmę.  Młodzieniec jednak po wizycie De Lorche staje na nogi i postanawia ruszyć na pomoc uwięzionemu stryjowi. W Płocku spotyka Jagienkę, którą jest zachwycony. Wraz z królem oraz innymi rycerzami wyrusza do Malborka na spotkanie z Wielkim Mistrzem. Krzyżacy wychwalają się swoją potęga. Maćko zostaje uwolniony. Wracają do Spychowa gdzie Zbyszko jest wdzięczny Jagience za opiekę nad trumną Danusi. Postanawia wyruszyć na wojnę, zaciągnąć się do wojsk księcia Witolda, a tym samym spełnić śluby złożone ukochanej. Spychów otrzymuje Hlawa z Sieciechówną by nim gospodarowali, ponieważ Jurand nie jest już w stanie tego robić. Jagienka osiada w Zgorzelicach a Maćko w Bogdańcu. Życie płynie im spokojnie, zapełnione jest pracą gospodarczą. W końcu powraca Zbyszko, lecz jakiś dziwny, opiekują się nim Maćko i Jagienka. Dziewczyna zakochała się w nim. Zbyszko spełnił śluby wobec Danusi, lecz ciągle dręczy go żal. Po jakimś czasie przebywania razem zauważają, iż są ku sobie i postanawiają się pobrać. Mają wiele dzieci, wzbudzają podziw i szacunek. W międzyczasie umiera Konrad von Jungingen, mistrz krzyżacki, który był zagorzałym przeciwnikiem wojny z Polską. Doceniał on  jej potęgę. Nowym przywódcą krzyżaków zostaje jego brat Ulrich von Jungingen, który pewny swej siły rozpoczyna wojnę. 15 Lipca na polach grunwaldzkich dochodzi do decydującego starcia. Mistrz krzyżacki wysyła do Jagiełły 2 nagie miecze, co oznacza iż wyzywa go na śmiertelny bój. Rozpoczyna się walka. Po kilku godzinach, armia krzyżacka przestaje istnieć. Maćko zabija w pojedynku Lichtensteina. Poległego w bitwie Ulricha von Jungingena król nakazuje uczcić chrześcijańskim pogrzebem. Maćko i Zbyszko wracają do Bogdańca. Wszyscy żyją długo i szczęśliwie.

Paweł Szczęch